پروتکل DNS

پروتکل DNS چیست و چگونه کار می‌کند؟

پروتکل DNS (Domain Name System) یکی از مهم‌ترین بخش‌های اینترنت است که وظیفه تبدیل نام دامنه (مانند google.com) به آدرس IP (مانند 142.250.190.46) را بر عهده دارد. این فرآیند به این دلیل مهم است که کامپیوترها برای ارتباط با یکدیگر از آدرس‌های IP استفاده می‌کنند، اما به خاطر سپردن نام‌های دامنه برای انسان‌ها بسیار ساده‌تر از به خاطر سپردن اعداد IP است.

چرا به DNS نیاز داریم؟

فرض کنید برای ورود به یک سایت مانند YouTube مجبور باشید به جای www.youtube.com، عدد 142.250.190.46 را در مرورگر خود وارد کنید. این کار هم سخت است و هم غیرعملی، زیرا آدرس‌های IP ممکن است تغییر کنند. DNS این مشکل را حل می‌کند و به عنوان یک دفترچه تلفن اینترنت عمل می‌کند که نام‌های دامنه را به آدرس‌های IP ترجمه می‌کند.

مراحل کار DNS

وقتی یک کاربر آدرس www.google.com را در مرورگر خود وارد می‌کند، فرآیند DNS در چند مرحله انجام می‌شود:

1.  بررسی کش (Cache) محلی
   ابتدا کامپیوتر شما بررسی می‌کند که آیا این آدرس قبلاً ترجمه شده و در حافظه کش (Cache) محلی ذخیره شده است یا خیر. اگر اطلاعات موردنظر پیدا شد، مستقیماً از حافظه کش استفاده می‌شود.
2.  درخواست به DNS Resolver
   اگر اطلاعات در کش موجود نباشد، درخواست به یک DNS Resolver (معمولاً سرور DNS ارائه‌دهنده اینترنت شما) ارسال می‌شود. این سرور وظیفه پیدا کردن آدرس IP مربوط به دامنه را دارد.
3.  پرس‌وجو از Root DNS Servers
   اگر DNS Resolver پاسخ را نداشته باشد، از یکی از سرورهای ریشه (Root DNS Servers) که در سطح جهانی توزیع شده‌اند، درخواست می‌کند. این سرورها آدرس سرورهای بالادستی (TLD) را می‌دهند.
4.  پرس‌وجو از TLD DNS Servers
   سپس درخواست به سرور TLD (Top-Level Domain) مربوطه ارسال می‌شود. به‌عنوان مثال، اگر دامنه google.com باشد، سرور com. مسئول است و آدرس سرورهای نام دامنه Google را ارائه می‌دهد.
5. پرس‌وجو از Authoritative DNS Server
   در مرحله آخر، درخواست به Authoritative DNS Server که مستقیماً اطلاعات دامنه google.com را دارد ارسال می‌شود و این سرور، آدرس IP نهایی را ارائه می‌دهد.
6. بازگشت پاسخ به کامپیوتر کاربر
   پس از دریافت آدرس IP، DNS Resolver آن را به کامپیوتر شما بازمی‌گرداند و مرورگر شما می‌تواند به سرور مقصد متصل شود.

یک مثال عملی از فرآیند DNS

بیایید یک سناریوی واقعی را بررسی کنیم:

🔹 شما آدرس www.example.com را در مرورگر وارد می‌کنید.
🔹 کامپیوتر شما ابتدا حافظه کش را بررسی می‌کند.
🔹 اگر آدرس در کش نباشد، درخواست را به DNS Resolver ارسال می‌کند (مثلاً DNS گوگل 8.8.8.8).
🔹 DNS Resolver از سرورهای Root آدرس سرور TLD مربوطه (.com) را می‌پرسد.
🔹 سرور TLD .com آدرس Authoritative DNS Server برای example.com را می‌دهد.
🔹 در نهایت، سرور example.com آدرس IP واقعی را برمی‌گرداند (مثلاً 93.184.216.34).
🔹 مرورگر شما از این آدرس IP برای اتصال به سرور و دریافت محتوای وب‌سایت استفاده می‌کند.

✅ نتیجه: شما بدون نیاز به دانستن آدرس IP، وارد سایت example.com می‌شوید.

مزایای استفاده از DNS

✔ سادگی استفاده از اینترنت: کاربران نیازی به حفظ کردن آدرس‌های IP ندارند.
✔ انعطاف‌پذیری: اگر آدرس IP یک سرور تغییر کند، نیازی به اطلاع‌رسانی به کاربران نیست، زیرا فقط رکوردهای DNS تغییر می‌کنند.
✔ افزایش سرعت دسترسی: استفاده از کش DNS باعث افزایش سرعت بارگذاری سایت‌ها می‌شود.
✔ مقیاس‌پذیری: سیستم DNS به‌صورت توزیع‌شده عمل می‌کند و می‌تواند میلیون‌ها درخواست را مدیریت کند.
✔ امنیت: برخی از سرویس‌های DNS دارای قابلیت‌های امنیتی برای جلوگیری از حملات فیشینگ و بدافزار هستند.

نتیجه‌گیری

DNS ستون فقرات اینترنت مدرن است و بدون آن، کاربر مجبور می‌شد آدرس‌های عددی طولانی را برای دسترسی به وب‌سایت‌ها به خاطر بسپارد. این سیستم با ترجمه نام دامنه به آدرس IP، باعث بهبود تجربه کاربری، امنیت و سرعت دسترسی به اینترنت می‌شود.